Nước mắm Phú Quốc được biết đến là một nét đẹp văn hóa ẩm thực riêng có của đảo ngọc. Du lịch Phú Quốc chính là cơ hội để du khách tìm hiểu một cách đầy đủ nhất về quy trình chế biến nước mắm truyền thống có lịch sử hàng trăm năm và mua nước mắm Phú Quốc chính hiệu về làm quà cho người thân, bạn bè.

1. Lịch sử nghề làm nước mắm Phú Quốc

Nghề làm nước mắm Phú Quốc là nghề thủ công truyền thống giúp đảm bảo đời sống cho hàng ngàn cư dân vùng biển đảo Phú Quốc. Theo các tài liệu lịch sử, nghề này đã hình thành từ cách đây hơn 200 năm, vào khoảng cuối thế kỷ XIX. Đến những năm 1965 – 1975, nghề làm nước mắm ở Phú Quốc bước vào thời kỳ phát triển cực thịnh, xuất khẩu đi nhiều nước trên thế giới.

Trong suốt lịch sử hình thành và phát triển, việc sản xuất nước mắm ở Phú Quốc tiến bộ dần dần từ thô sơ sang cơ giới hóa một số công đoạn, nhưng vẫn đảm bảo giữ được hương vị nước mắm truyền thống theo công thức bí truyền của bao đời.

Sau nhiều thăng trầm, nghề làm nước mắm ở đảo ngọc đã gặt hái được những thành tựu nhất định.

Vào ngày 8/10/2012, Ủy ban châu Âu đã cấp văn bằng bảo hộ tên gọi xuất xứ địa lý của sản phẩm nước mắm Phú Quốc. Đây cũng là sản phẩm đầu tiên của Việt Nam được bảo hộ trên thị trường của các nước thuộc Liên minh EU. Nhờ vậy mà du khách biết đến nhiều hơn về một đặc sản nổi tiếng của Việt Nam, qua đó thêm yêu Phú Quốc nói riêng và Việt Nam nói chung.

Tại Việt Nam, ngày 27/05/2021, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chính thức công nhận nghề làm nước mắm ở Phú Quốc là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia thuộc loại hình Nghề thủ công truyền thống.

>>> Xem thêm: Lưu ngay TOP 6 khu du lịch sinh thái Phú Quốc hấp dẫn nhất 2022

2. Những điều đặc biệt của nước mắm Phú Quốc

2.1. Nguyên liệu

Nguyên liệu chính để làm ra nước mắm Phú Quốc là cá cơm, muối, cùng một số phụ gia bổ sung. Loại cá cơm hoàn hảo nhất để sản xuất nước mắm chất lượng là cá cơm than và cá cơm sọc tiêu đánh bắt ở vùng biển Phú Quốc. Thời điểm thích hợp để đánh bắt được những con cá cơm mập mạp, nhiều dinh dưỡng là vào tầm tháng 8 đến tháng 2 Âm lịch.

Muối để ướp cá làm nước mắm phải là muối biển được thu hoạch vào độ chớm thu. Đó là thời điểm độ khô, ráo của muối hạt được đảm bảo nhất. Muối đạt chuẩn sẽ có màu trắng đục, hạt đều nhau, viền trong, khô, ít lẫn các tạp chất. Vùng cung cấp muối làm nước mắm Phú Quốc tốt nhất hiện nay là Phú Hài (Phan Thiết) và tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.

Đáng chú ý, muối khi được mua về sẽ không sử dụng để ướp cá ngay lập tức, mà sẽ được lưu kho tối thiểu 3 tháng để hết vị đắng, chát cùng những kim loại có hại trong muối.

Phụ gia bổ sung trong nước mắm cá cơm Phú Quốc bao gồm chất điều vị và đường. Các chất này được cân đối để đưa vào sản phẩm nước mắm với liều lượng đáp ứng theo quy định của Nhà nước.

2.2. Thiết bị làm nước mắm Phú Quốc

Các thiết bị, đồ nghề làm nước mắm Phú Quốc bao gồm nhiều loại tùy theo từng công đoạn cụ thể:

• Thùng ủ: Đây là thùng dùng để ướp ủ cá cho đến khi ra thành phẩm nước mắm. Thùng được làm bằng gỗ cây bời lời, vên vên và được niềng bằng song mây sao cho không có chỗ hở. Với những đường kẻ ván, người ta sẽ trám lại bằng vỏ cây tràm. Thùng sẽ được kê cách đất ít nhất 50cm. Trung bình thùng ủ sẽ có sức chứa 12 – 15 tấn cá, cho ra sản lượng 4.000 – 10.000 lít nước mắm.
• Lỗ lù: Lỗ lù được sử dụng để rút nước mắm ra khỏi thùng ủ. Lỗ này sẽ được khoét bên hông thùng ủ, cách đáy thùng khoảng 20 – 30cm và gắn vòi. Lỗ lù có thể gắn khóa ngang (lù chốt) hoặc không gắn khóa (lù trơn).
• Thùng hứng: Được sử dụng để gạn lọc, san và chứa nước mắm thành phẩm. Thùng này thường có thể tích 1000 – 2000 lít, to nhất có thể chứa tới 10.000 lít.
• Đồ lọc: Sử dụng để ngăn xác cá lọt vào lỗ lù, từ đó đảm bảo độ trong của nước mắm. Đồ lọc được làm bằng cách chẻ sợi mây rồi cột thành một bó (gọi là chổi lù) dựng đứng bên trong thùng ủ ở ngay lỗ lù. Phía bên ngoài chổi lù sẽ được phủ thêm 1 tấm đệm cố định bằng sợi mây và cho thêm 1 bao muối hạt.
• Cây đố (hay đón ém): Đây là hai thanh gỗ vuông được đóng ngang song song với nhau trên miệng thùng ủ. Bốn đầu được cố định kiên cố vào vành miệng thùng để giữ cho vỉ gài nén của thùng ủ không bị bung ra.
• Vỉ tre, vỉ ván: Dùng để nén chặt cá đã được muối trong thùng. Vỉ được đan bằng tre mỏng hoặc ghép lại bằng những mảnh ván gỗ.
• Tấm lá đậy: Đậy lên mặt cá đã được muối bên trong thùng ủ. Tấm là này sẽ được làm bằng lá dừa nước chầm thành từng mảnh.
• Kiệu: Thùng mây dùng để đựng cá, muối khi di chuyển. Sức chứa của thùng vào khoảng 100kg.
• Bàn cào: Cào cá đã trộn muối khi cho vào thùng ủ.
• Đồ dằn, gài: Sử dụng để giữ chặt mặt vỉ nén trong thùng ủ, thường dùng đá tảng hoặc những thanh gỗ nhỏ, ngắn.
• Can, chai nhựa, chai thủy tinh: Dùng để đựng nước mắm thành phẩm sau cùng.

2.3. Quy trình chế biến

Nước mắm Phú Quốc được sản xuất theo phương pháp gài nén – protein của thịt cá sẽ được phân giải bằng chính men có trong cá.

Cá cơm sau khi đánh bắt sẽ được làm sạch và ướp muối ngay tại tàu để duy trì được độ tươi. Hỗn hợp này thường được gọi là “chượp”.

Sau khi tàu cập bến, chượp sẽ được đưa vào thùng ủ và phủ lên một lớp muối dày rồi gài nén lại để tiến hành ủ trong điều kiện môi trường sạch sẽ. Thời gian ủ thường kéo dài ít nhất 9 – 15 tháng để cho ra nước mắm thành phẩm ngon nhất.

Khi hết thời gian ủ, nước mắm sẽ chín, dậy mùi thơm đậm đà và có màu cánh gián nâu đỏ đặc trưng. Lúc này nước mắm sẽ được rút ra khỏi thùng ủ bằng phương pháp kéo rút chuyên nghiệp và lọc liên tục đến khi nào có được độ trong như mật ong là hoàn thiện.

Xem thêm:

• NOTE ngay TOP những địa điểm du lịch Phú Quốc khiến ai cũng xuýt xoa
• Ăn gì ở Phú Quốc? Top 30 đặc sản Phú Quốc cực “nịnh miệng” du khách
• Bí kíp mua ngọc trai Phú Quốc làm quà chất lượng nhất

Mua nước mắm Phú Quốc nổi tiếng ở đâu? Hãy lưu lại ngay thông tin của các thương hiệu nước mắm nổi tiếng ở Phú Quốc sau đây nhé!

3.1. Nước mắm Phú Quốc – Quốc Hải

Nước mắm Phú Quốc – Quốc Hải là một trong những thương hiệu nước mắm truyền thống hàng đầu tại Phú Quốc. Sản phẩm chính của nước mắm Quốc Hải là nước mắm 35 độ đạm hoặc 40 độ đạm. Kèm theo đó là các loại nước mắm khác như nước mắm nhĩ vàng, nước mắm nhĩ lớn,…

• Địa chỉ: Nguyễn Huệ, TT Dương Đông, Phú Quốc, Kiên Giang
• Giá tham khảo:

• Địa chỉ: Nguyễn Huệ, Khu phố 5, TT Đông Dương, Phú Quốc, Kiên Giang
• Giá tham khảo:   Từ 33.000 đến 113.000 VNĐ tuỳ loại 

Nhìn chung, mỗi hãng nước mắm Phú Quốc – Quốc Hải là thương hiệu uy tín lâu năm, có chỗ đứng nhất định trên thị trường với hương vị thơm ngon đặc trưng riêng. Do đó, bạn có thể an tâm khi có nhu cầu khi muốn mua nước mắm về để sử dụng hoặc làm quà cho người thân, bè bạn. Nước Mắm Phú Quốc – Quốc Hải có đầy đủ chứng nhận là hàng tiêu dùng chất lượng cao.

>> Xem thêm: Chợ đêm Phú Quốc – Nơi thỏa mãn niềm đam mê ẩm thực xứ đảo

5. Tham quan nhà thùng nước mắm Phú Quốc

Tham quan nhà thùng nước mắm Phú Quốc là một trong những hoạt động mà du khách không nên bỏ lỡ khi đi du lịch Phú Quốc. Trong chuyến tham quan du khách nhất định sẽ có được những trải nghiệm đáng nhớ, cụ thể:

• Được tìm hiểu về lịch sử hình thành, phát triển của nhà thùng nước mắm Phú Quốc.
• “Mục sở thị” quy trình sản xuất, chế biến nước mắm chuẩn chỉ.
• Được nếm thử hương vị nước mắm Phú Quốc hảo hạng, đậm đà.
• Được chụp hình “sống ảo” bên những thùng ủ nước mắm khổng lồ ghi lại kỷ niệm tham quan nhà thùng.
• Có cơ hội mua nước mắm Phú Quốc xịn về làm quà.

Hãy ghi lại địa chỉ của những nhà thùng nước mắm mở cửa cho du khách tham quan dưới đây và lên kế hoạch ghé thăm ngay bạn nhé!